KOMANA VE ZELA: PONTUS BÖLGESİ'NDEKİ TAPINAK DEVLETLERİ

YENİ LOGO-OTELKONFOR-ZİLE
Pontus Krallığı Hellenistik dönemde Anadolu'daki güçlü krallıklardan biridir. Hellenleşmiş diğer krallıklara nazaran politik olarak kendini, Pers kimliğini ortaya çıkararak var etmiştir. Krallığın, Pers karakterleri taşıyan dinsel aktiviteleri ise Komana ve Zela kentlerinde yapılıyordu. Zela kenti, bir Pers tanrıçası olan Anaitis'e, Komana ise Kapadokia'da da benzer bir örneğini gördüğümüz Ma'ya adanmış tapınaklara ev sahipliği yapıyordu. Tezimin konusunu oluşturan bu şehirler özerk yapılarından kaynaklı olarak 'tapınak devleti' olarak aktarılmaktadır. Strabo, bu şehirlerin sadece dinsel yapılardan oluştuğundan ve dini yapıyı çevreleyen arazileri işleyen, tapınağa hizmet eden cok sayıda köleden bahsetmektedir. Bu şehirlerin en üst yöneticilerinin rahipler olduğunu ve köleler ile tapınağın üzerinde yetki sahibi olduğunu yine Strabo'dan öğrenmekteyiz. Ancak bu kentlerin Strabo'da polis olarak geçmelerine rağmen statülerine ilişkin bilgiler net değildir. Roma Dönemi'nde yeniden şekillenen bu kentlerin sınırları, hem kendi statülerine ve etki alanlarına hem de bölgenin sosyo-ekonomik yapısına dair bilgiler verebilecektir. Zira, sözünü ettiğimiz kentler, Tavium'dan gelip Amaseia'dan geçen ticaret yollarının üzerinde bulunmaktaydı. Ayrıca Komana kenti Armenia'dan gelen tüccarların rağbet ettiği bir yerdi. Dolayısıyla ticaret yolları bu 'tapınak devletleri'nin finansal olarak yaşamlarını sürdürmelerinde önemli role sahiptir. Roma Dönemi'nde ise sınırlarının değişerek birer alış-veriş merkezine dönüştürüldüklerini görmekteyiz. Tezimin amacı bu kentlerin statü ve etki alanlarını tanımlayabilmek ve yine bu iki kent için tanımlanmış terminolojiyi yani tapınak arazisi ve onun önemli bir parçası olan köleleri, bunların biraraya gelerek oluşturdukları tapınak devleti kavramlarını antik kaynaklar yardımıyla ve benzer örnekleri ile karşılaştırılarak tartışmaktır. Bu bileşenlerin zaman içinde geçirdikleri değişiklikler, kentlerin tanımlanmasına ve etki alanlarına ışık tutabilecektir.