ZİLE OVASI





















Zile Ovasında Tahıl üretimi ile bağ ve bahçeciliğin birlikte yapıldığı bu zengin ovalar. eski çağlardan bu yana uygarlıkların gıda ambarı olmuştur.
Takriben 120 km2'lik bir alan kaplayan Zile Ovası, Kuzey'den, Batı'dan ve Güney'den ortalama 750 m yükseklikten sonra yükselen yamaç ve sırtlarla çevrelenmektedir. Kuzeydoğu'da "Hamidiye Boğazı" ile Turhal Ovası'na, Doğu'da Ütük Köyü önündeki alçak bir eşikle Kazova'ya bağlanan Zile Ovası'nın ortalama yüksekliği 700 metredir. Kuzeydoğu'ya doğru tedricen alçalan Zile Ovası, Kırlar Köyü'nde 600 m civarında bir yükseklik gösterir. Güney'de Boztepe çukur alanını Zile Ovası'na bağlayan Honar Boğazı içinden akan Honar Çayı, Zile Ovası'nda Gezir ve Tabakhane (Derebaşı) Dereleri'ni alarak Hamidiye Boğazı'na girmektedir.
Kuzeybatı köşesinde Zile ilçe merkezinin yer aldığı Zile Ovası, GB - KD doğrultusunda takriben 12 km uzunluk, KB - GD doğrultusunda da 9 km genişlik gösterir. Zile - Turhal Karayolu'nun Güney kısmındaki alanda eğimi % 0 - 4 arasındadır. Ovayı Kuzey'den çeviren dağ sırasının (Bayırköy sırtları - Nacak Dağı) yamaçları ile ova tabanı arasında, dönemli derelerin oluşturdukları birinkinti konileri sebebiyle ovanın Kuzey taraftaki eğimi % 5 - 8 arasında değişir.
Akarsuların oluşturduğu yeni alüvyon sahası dışında kalan Kuzey ve Güney'deki düzlük sahayı Plio - Kuaterner denilen eski alüvyal dolgu (kil - kum - çakıl) oluşturur. Bu dolgunun ova içerisindeki kalınlığı 100 m civarındadır. Litolojisi itibariyle alüvyonla büyük benzerlik gösteren bu serinin alt seviyesini Oligo - Miosen seriden ayırmak çok zordur.
35 km2'lik yüzölçüme sahip yeni alüvyon sahası, Güney'den Kuzeydoğu'ya akan Honar Çayı, Batı - Doğu doğrultulu Bağlıca Deresi ve KB - GD yönünde akan Derebaşı Deresi'nin eseridir. Zile Ovası'nın en verimli tarım alanlarını oluşturan bu saha üzerinde sulu tarım yapıldığı için, başta şekerpancarı olmak üzere, sebze ve tahıl yetiştirilmektedir. Kuzey yamaçlar önündeki birikinti konileri sahası ise bağlarla kaplanmıştır
Zile Ovası'nı morfolojik bakımdan kendi içerisinde başlıca üç üniteye ayırmak mümkündür.
a) Zile Kalesi'ni çepeçevre kuşatan düzlük I. bölümü oluşturur. Bu düzlüğün Güney sınırı, Sivri Çal, Akeşme, Hüseyin Gazi Tepeleri'ni içine alarak Gezir Deresi'nin Honar Çayı'na karıştığı yere kadar devam eder. Zile - Turhal karayolunun her iki yanında uzanan ve içerisinde Güvercinlik Tepesi ve Arılık Çalı Tepesi'nin yer aldığı geniş düzlüğe "AKYAZI" denilmektedir. Sulanamadığı için halen kuru tarım alanı halinde bulunan bu elverişli sahada tahıl yetiştirilmektedir.
b) Hüseyin Gazi Tepesi'nin Güneyi'nde kalan düzlüğe "BALCIĞSER DÜZÜ" denilmektedir. Doğu'da Honar Çayı, Güney'den İtyelmez sırtları tarafından çevrelenen bu düzlükte hem kuru, hem de sulu tarım yapılmaktadır.
c) Zile Ovası içerisinde Honar Çayı'nın Doğu'sunda kalan kesime, Kırlar Köyü'ne izafeten "KIRLAR DÜZÜ" adı verilmiştir. Kuzeydoğu'da Bağlarpınarı Köyü önüne kadar uzanan bu düzlüğün yüksekliği Kırlar Köyü'nden sonra 600 m'nin altına düşer. Sulanabilen verimli bir alüvyal saha olması sebebiyle daha ziyade şeker pancarı tarımı yapılır.